Αριστοτέλης

Ομοφυλοφιλία στην αρχαία Ελλάδα: πέρα από την υπερβολή και το μύθο

Η προγονολαγνεία που επικρατεί στους νεοέλληνες για την αρχαιότητα είναι πολύ συχνά αιτία για κωμικές – ή και όχι τόσο κωμικές – αντιδικίες σχετικά με την ιστορία, την κοινωνία και εν γένει τον αρχαίο ελληνικό πολιτισμό. Θερμοί υποστηρικτές της αρχαίας ανωτερότητας, οι νεοέλληνες δύσκολα ακούν κακή ή έστω επικριτική κουβέντα για την αρχαία Ελλάδα. Έτσι, ζητήματα όπως η ομοφυλοφιλία έχουν μοιραία οδηγήσει παλιότερα σε υπερβολές τύπου «η ομοφυλοφιλία των Ελλήνων είναι ένας μύθος», αλλά και τύπου «ο μέσος αρχαίος Έλλήνας άνδρας ήταν ομοφυλόφιλος».

Δέκα πετράδια του στέμματος: Τα χαμένα έργα – στόχοι των αρχαιολόγων Μέρος B

Η δίψα για θησαυρούς κάθε είδους κινητοποίησε ανά τους αιώνες πάμπολλους τρελούς, που έψαξαν οπουδήποτε: στα βάθη των ωκεανών, σε σπηλιές και κορυφές βουνών, σε δάση, στα έγκατα της γης, σε χαλάσματα και σε κρύπτες. Μια ιδιαίτερη μερίδα αυτών των τρελών ξοδεύει ολόκληρες ζωές σε αρχεία και βιβλιοθήκες, αναζητώντας αρχαία έργα. Παλιές βιβλιοθήκες και αρχεία με χειρόγραφα, παπύρους και περγαμηνές είναι γι’ αυτούς ό,τι η σπηλιά των 40 κλεφτών για τον Αλημπαμπά. Είναι μια εξαιρετικά κουραστική εργασία, αλλά κάποιες φορές αποδίδει εκπληκτικούς καρπούς.

Δέκα πετράδια του στέμματος: Τα χαμένα έργα – στόχοι των αρχαιολόγων Μέρος Α

Η ανάγνωση υπήρξε διαχρονικά μια από τις μεγαλύτερες απολαύσεις της ανθρωπότητας. Άλλοτε για να λύσουν ένα πρόβλημα, άλλοτε για να μάθουν κάτι νέο, άλλοτε για την απλή ευχαρίστηση του να αφεθούν σε μια ιστορία, οι άνθρωποι βυθίζονται λιγότερο ή περισσότερο στα βιβλία. Για το δυτικό πολιτισμό ορισμένα αρχαιοελληνικά βιβλία είναι τα θεμέλια όπου στήριξε την ουσία του: τα έπη του Ομήρου, οι τραγωδίες των τριών κλασικών, η ιστορία του Ηρόδοτου και του Θουκυδίδη, οι πραγματείες του Αριστοτέλη.

Ένας πανεπιστήμονας ογκόλιθος της γεωγραφίας: Ποσειδώνιος ο Ρόδιος

Χάρη στην αλματώδη εξέλιξη της τεχνολογίας τα τελευταία 100 χρόνια, είναι πια διάχυτη η πεποίθηση ότι μπορούμε να αντιμετωπίσουμε τα μεγαλύτερα προβλήματα κι αινίγματα του παρελθόντος, αυξάνοντας τη γνώση μας σε δυσθεώρητα επίπεδα. Η σαθρότητα αυτής της άποψης φαίνεται αν κοιτάξει κανείς το κενό που έχει ο σύγχρονος άνθρωπος, παρά τα τεχνολογικά θαύματα. Απλά σκεφτείτε ότι τα περισσότερα αριστουργήματα της αρχαίας ελληνικής γραμματείας είναι συχνά κουτσουρεμένα, ενώ πολλά διάσημα στην αρχαιότητα έργα είναι σήμερα χαμένα και οι συγγραφείς τους απλώς ονόματα.

Η γοητεία του διαφορετικού: Πώς έβλεπαν τους ξένους οι αρχαίοι Έλληνες

Ο ξένος αντιπροσωπεύει από τις απαρχές της ιστορίας κάτι το φοβερό. Προκαλεί ανάμικτα συναισθήματα φόβου, ανασφάλειας, αλλά και γοητείας, ως κάτι εξωτικό. Συχνά αισθανόμαστε ότι απειλεί τα ήθη και τον τρόπο ζωής μας,. Άλλοτε είναι μια ευκαιρία για διάλογο με το διαφορετικό ή για περιπλάνηση και παρατήρηση. Αν υπάρχει δε ένας λαός που συμπυκνώνει όλες αυτές τις τάσεις στην αντίληψή του για τους ξένους, αυτός είναι οι αρχαίοι Έλληνες. Στο κείμενο αυτό θα προσπαθήσουμε να διακρίνουμε τα πρίσματα, μέσα απ’ τα οποία έβλεπαν οι Ελληνες τους ξένους.

Η ξεχασμένη αξία του εγκλυκλοπαιδισμού: το παράδειγμα του Πλουτάρχου

Με την άνοδο του διαδικτύου και την αλματώδη εξέλιξη των μηχανών αναζήτησης οι εγκυκλοπαίδειες έχασαν τη αξία που είχαν για το μέσο άνθρωπο. Όσο προχωρεί η επιστήμη, τόσο αυξάνεται η σημασία της εξειδίκευσης κι αντίστοιχα η τάση πολλών να ασχολούνται μόνο με το αντικείμενό τους ή μεμονωμένα γνωστικά αντικείμενα αγνοώντας οτιδήποτε πέρα απ’ αυτά. Κι όμως ο εγκυκλοπαιδισμός έχει κατακτήσει ως πνευματική στάση μια περίοπτη θέση στην εξέλιξη του ατόμου και των κοινωνιών.

Ο υπόκοσμος στην αρχαία Ελλάδα μέρος Β΄: οι εταίρες

Αρκετά συχνά, όταν μελετά κανείς τον υπόκοσμο μιας άλλης εποχής, τείνει να του δώσει μια ποιητική, ρομαντική, ακόμη και ηρωική νότα. Δημιουργεί έτσι για τους μη ευνοημένους της ιστορίας μια λαμπερή εικόνα, που τις περισσότερες φορές δεν ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα. Ένα κλασσικό παράδειγμα είναι οι εταίρες στην αρχαία Ελλάδα, των οποίων η ζωή ήταν πολύπλευρη, αλλά όχι πάντα τόσο λαμπερή∙ μ’ αυτές θ’ ασχοληθούμε στο σημερινό κείμενο.

Η θάλασσα της γνώσης: τα χαμένα έργα της αρχαιότητας

Ο Ιταλός ιστορικός και φιλόλογος Luigi Canfora, θρηνώντας για τα χαμένα έργα της αρχαιότητας, έγραψε κάποτε πως η ιστορία της είναι μια απέραντη θάλασσα και τα έργα που έχουν διασωθεί ως τις μέρες μας μοιάζουν με μικρά, διάσπαρτα νησάκια• τέτοιο είναι το μέγεθος της απώλειας των αρχαίων πολιτισμών. Το κόστος αυτό δεν μπορούμε να το κατανοήσουμε, εκτός αν πέσουμε τυχαία πάνω σ’ ένα άγνωστο ως σήμερα αρχαίο έργο. Στο προηγούμενο κείμενο παρακολουθήσαμε την ιστορία της Βιβλιοθήκης της Αλεξάνδρειας.

Ο φάρος της χαμένης γνωσης: η Βιβλιοθήκη της Αλεξάνδρειας

Pages

Subscribe to RSS - Αριστοτέλης