Υπάρχει μια αγωνία που διατρέχει όλα τα μήκη και πλάτη της γης και χτυπά τους γονείς, ιδίως στις αρχές Σεπτεμβρίου, αλλά και γενικά μέχρι να δουν τα παιδιά τους να μεγαλώσουν: είναι η αγωνία να τα δουν να μορφώνονται. Το συναίσθημα είναι ανίκητο, γιατί είναι αρχέγονο: ανέκαθεν οι ενήλικοι αγωνιούσαν να μεταδώσουν τις εμπειρίες και τις γνώσεις τους στους ανήλικους ώστε οι τελευταίοι να μπορούν ν’ ανταπεξέλθουν στις αντιξοότητες της ζωής.

Αρκετά συχνά, όταν μελετά κανείς τον υπόκοσμο μιας άλλης εποχής, τείνει να του δώσει μια ποιητική, ρομαντική, ακόμη και ηρωική νότα. Δημιουργεί έτσι για τους μη ευνοημένους της ιστορίας μια λαμπερή εικόνα, που τις περισσότερες φορές δεν ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα. Ένα κλασσικό παράδειγμα είναι οι εταίρες στην αρχαία Ελλάδα, των οποίων η ζωή ήταν πολύπλευρη, αλλά όχι πάντα τόσο λαμπερή∙ μ’ αυτές θ’ ασχοληθούμε στο σημερινό κείμενο.

Ένα ηλιόλουστο πρωινό, ένα μικρό παιδί ανέβηκε με τη μαμά του στην ακρόπολη των Μυκηνών. Αφού ατένισε όλον τον αργολικό κάμπο, μπήκε στο μουσείο και στάθηκε μπροστά στις ασπίδες. «Κοίταξε μαμά. Δεν είναι όλες ίδιες! Γιατί;». Η μαμά του εξήγησε υπομονετικά ότι, όσο περνούσαν τα χρόνια, οι υπερασπιστές της ακρόπολης σφυρηλατούσαν ασπίδες σε διαφορετικά μεγέθη και σχήματα, ώστε να είναι κάθε φορά πιο άνετες και χρηστικές για ν’ αποκρούουν τους εισβολείς. Το χαμόγελο του παιδιού, όταν κατάλαβε τα λόγια της μητέρας του, είναι ισχυρότερο από χίλιες διαλέξεις πάνω στο θέμα.